Ba?tan Ç?kar?c?n?n Günlü?ü - Soren Kierkegaard

SÖREN AABYE KIERKEGAARD 1813'te Kopenhag’da do?du. 1855'te yine Kopenhag’da öldü. Çocuklu?u insanlardan uzak ve mutsuz geçti. Annesini, ablalar?m, iki a?abeyini daha yirmi birini bitirmeden kaybetti. Babas? 1838'de öldü?ünde geride Sören’e ve a?abeyine büyük bir servet b?rakm??t?. Bu sayede Kierkegaard hayat?n? maddi s?k?nt? çekmeden yazarak geçirdi, ama babas?ndan kalan psikolojik miras?n çok daha önemli sonuçlan oldu. Ortodoks Luthercili?e çok ba?l? olan babas?n?n güçlü ki?ili?i ve dindarl???n?n derinlerinde yatan melankolisi tüm hayat? boyunca etkisini sürdürdü. A??rba?l?l?kla umursamazl???n birbirine kar??t??? bir gençlik döneminden sonra, ni?anl?s? Regine Olsen’den ayr?ld?. Her iki taraf?n da büyük ac? çekti?i bu olaydan sonra ya?am?n? felse? dü?ünceye adad?. 1841'de doktora tezini (Begri?der ?ronie [?roni Kavram?]) verdikten iki y?l sonra pek çok kitap yay?mlad?. Bunlar?n hemen hepsinde takma ad kulland?. Bu takma adlar kâh editör kâh yazar oluyor, birbirlerine göndermelerde bulunup polemi?e de giriyorlard?. Bir yandan resmi Kilise’ye, öbür yandan Hegel’e kar?? olmak üzere iki cepheli bir polemi?e giri?ti. Amac?, inanc?n özü aç?s?ndan öznel oldu?unu ileri sürerek H?ristiyanl??? onu karikatürle?tiren H?ristiyanlara kar?? savunmakt?. Bu tutum ayn? zamanda Hegel’in sistematik idealizmine kar?? ç?kmak anlam?na geliyordu. Kierkegaard devlet dinlerine kar?? oldu?u kadar sistematik dü?üncelere kar?? da bireysel varl???n tekli?ini ileri sürer, ?sa'n?n ölüm deneyinde H?ristiyanl???n yeni bir boyutunu görerek bunu inceler. Eksiksiz sistemler ve ki?iliksizle?tirici kavramlar kar??s?nda öznelli?in “gerçe?in kendisi” oldu?unu söylerken, bir yandan da Tanr?’n?n a?k?n-l??? kar??s?nda öznelli?in ba??bo?lu?u üzerinde durur.Kierkegaard’?n felsefesi varolu?çulu?un kayna??n? olu?turur. Kendi zaman?nda fazla tan?nmayan felsefesi, kimi ça?da? dü?ünürleri, özellikle Heidegger’i, J.-P. Sartre’?, K. Jaspers’i, K. Barth’? derinden etkilemi?tir. BA?LICA YAPITLARI: Enten-Eller (1843; Ya/Ya Da); Frygt og Baeven (1843; Korku ve Titreme, çev. Ekrem Düzen. Ara Y., 1990); Gjentagelsen (1843; Yineleme); Philosophiske Smuler (1844; Felse? K?r?nt?lar); Bebrebet Angest (1844; Bo?untu Kavram?); Stadier paa Livets vei (1845; Ya?am Yolunda A?amalar); Sygdommen til Döden (1849; Ölümcül Hastal?k Umutsuzluk, Çev.: Mehmet Mukadder Yaku-po?lu, Ayr?nt? Yay?nlan, 1997); Forfprens Dagbog (Ba?tan Ç?kar?c?n?n Günlü?ü, çev. Süha Sertabibo?lu, Ayr?nt? Yay?nlan, 1996). Ayr?nt?: 155 Edebiyat Dizisi: 53 Ba?tan Ç?kar?c?n?n Günlü?ü Sören Kierkegaard Kitab?n Özgün Ad? Forforens Dagbog ?ngilizce’den Çeviren Süha Sertabibo?lu Yay?ma Haz?rlayan Nedim Çatl? Düzelti Sait K?z?l?rmak Çeviride Kullan?lan Metinler Either/or-A Fragment of Life The Seducer’s Diary Çeviren: Alastair Hannay Penguin Books/1993 Either /Or I Diary of the Seducer Çevirenler: David F. Swenson-Lillian M. Swenson Princeton University Press/1959 Le stade esthétique: Le Journal du Séducteur In Vino Veritas Çeviren: Marguerite Grimault Union Générale d’Éditions! 1966 Bu çevirinin Türkçe yay?m haklar? Ayr?nt? Yay?nlar?’na aittir. Kapak Düzeni Arslan Kahraman Bask? ve Cilt Mart Matbaac?l?k Sanatlar? Ltd. ?ti. (0212)321 23 00 (pbx) Birinci Bas?m 1996 ?kinci Bas?m 1997 Üçüncü Bas?m 2002 Dördüncü Bas?m 2010 Bask? Adedi 2000 ISBN 978-975-539-144-1 Serti?ka No.: 16061 AYRINTI YAYINLARI Hobyar Mah. Cemal Nadir Sok. No: 3 Eminönü - ?stanbul Tel.:(0212)512-15-00-01-05 Fax:(0212)5121511 www.ayrintiyayinlari.com.tr & info@ayrintiyayinlari.com.tr Sören Kierkegaard Ba?tan Ç?kar?c?n?n Günlü?ü Suapassiori predomir?ante E la giovin principiânte.' Don Giovanni, I. Perde Vaktiyle, ancak alelacele ve büyük bir tedirginlikle aktarabildi?im o h?zl? el yaz???m kendim için temize çekmeye karar verdi?im ?u anda beni etkisine alan gerginli?i kendimden gizleyemiyor, güçlükle bast?rabiliyorum. Durum korku verdi?i kadar ay?plamas?na da dikiliyor kar??ma. Adam, al??kanl???n?n tersine yaz? masas?n? kapatmam??, bu yüzden de içindeki her ?ey elimin alt?nda duruyor; ama hiçbir çekmeceyi açmam?? oldu?umu dü?ünerek davran???m?n ay?b?n? örtmeye çal??mam bo?una. Çekmecenin biri aç?k duruyordu. ?çinde bir deste da??n?k kâ??t buldum ve bunlar?n üzerinde, zevkle ciltlenmi? enli bir kitap gördüm. Kitab?n üst yüzünde, üzerine kendi eliyle ‘Comme?ttariusperpetuus No. 4’diye yazd??? beyaz kâ??ttan bir etiket vard?. Gerçi, kitab?n bu yüzü üste bakacak ?ekilde konulmu? olmasayd? ve bu acayip ba?l?k beni tahrik etmeseydi ba?tan ç?kar?lmaya yenik dü?mezdim, ya da en az?ndan ona direnmeyi denerdim diye kand?rmaya çal??t?m kendimi bo?u bo?una. Ba?l???n kendisi tuhaft?; belki kendisi de?il de oraya konulu?u tuhaft?. Da??n?k kâ??tlara çabucak bir göz att???mda bunlarda erotik durum yorumlar?, ?u ya da bu ili?ki hakk?nda baz? ipuçlar?, daha sonra sanatsal aç?dan mükemmel, hesapl? özensizliklerine a?ina oldu?um o acayip mektup taslaklar?n? gördüm. ?imdi, bu ahlâk? bozuk ki?inin hilebaz ruhunun ard?ndakileri gördü?ümde kendi durumumu an?ms?yorum; o çekmeceye kafam hinliklerle dolu yakla?t???mda bende yaratt??? etki herhalde polisin bir evrak sahtekar?n?n odas?na girip, zulas?n? aç?p çekmecede bir y???n da??n?k kâ??tla el yaz?s? örnekleri buldu?undaki etkiyle ayn?d?r: Örne?in bunlardan birinin üzerinde yaprakl?, dall? bir motif, di?erinde bir imza, üçüncüsünde ise tersten yaz?lm?? bir sat?r yaz?n?n varoldu?unu dü?ünün. Gördü?ü ?eyler polise, do?ru iz üzerinde oldu?unu aç?kça gösterir ve bundan ötürü duydu?u sevinç, orada aç?kça meydana ç?kan bu çal??ma ve gayrete kar?? duydu?u belli bir hayranl?kla iç içedir. Suçlular?n izini sürmeye daha az al???k ve de bir polis forsuyla güçlenmemi? biri olarak bu durum benim için belki birazc?k farkl? olmu?tur. Gayrime?ru yollar izliyor olmam da kafamda ayr?ca bir yük olu?turmu?tur. O durumda, genellikle hep oldu?u gibi, dü?üncelerimdeki ?a?k?nl?k, sözcüklerdekinden daha az de?ildi. Bir izlenimin insanda öylece kalmas?n? de?i?tirecek ?ey, dü?üncenin devreye girip kendini göstermesi, h?zla ve çe?itlilikle kendini o tan?nmayan yabanc?ya sevdirmesi ve akl?n? çelmesidir. Dü?ünce ne denli çok geli?irse, izlenim de o denli kendine çeki düzen verir. T?pk? yabanc? yolcularla ilgilenen pasaport memuru gibi; en fantastik tipleri görmeye öyle al??m??t?r ki kolay kolay afallamaz. Ama benim kendi dü?üncem ne derece geli?mi? olursa olsun yine de ilk ba?ta büyük ?a?k?nl?k içindeydim. Benzimin att???n?, nerdeyse dü?üp bay?laca??m? ve bu durumun beni nas?l korkuttu?unu çok iyi an?ms?yorum. Ya o eve geliverseydi de beni elimde bir çekmeceyle bayg?n durumda bulsayd? ne olurdu? Vicdan azab? hiç de?ilse ya?am? ilginç k?labilir. Kitab?n ba?l??? bende özel bir etki yapmad?; bunun baz? pasajlardan bir derleme oldu?unu dü?ünmü?tüm ki bu da bana gayet do?al gelmi?ti; çünkü onun, çal??malar?na daima hevesle sar?ld???n? biliyordum. Ama kitab?n içeri?i bamba?ka türdeydi. Özenle tutulmu? bir günlüktü tam? tam?na; onun hakk?nda daha önce bildiklerimden, ya?am?n?n böylesine büyük bir yorumlama gereksinimi gösterece?ini nas?l dü?ünemediysem, ?u anda sahip oldu?um anlay???n sonucu olarak da kitap ba?l???n?n büyük bir zevk ve anlay??la, kendisini ve durumu aç?klayan gerçek estetik ve nesnel bir ustal?kla seçilmi? oldu?unu yads?yam?yorum. Kitab?n ba?l???, tüm içeri?iyle mükemmel bir uyum gösteriyor. Onun tüm hayat?, bir ?iir gibi ya?amay? gerçekle?tirme giri?imi olmu?tu. Ya?amda ilginç olan?n ke?? için geli?tirdi?i bir yetenekle onu nas?l bulaca??n? bilmi?, bulduktan sonra da bu ya?ant?y? yar? ?iirsel bir tarzda sürekli yeniden üretmi?ti. Bu nedenle günlü?ü, tarihsel kesinlik içermiyor, düz bir anlat? da de?il; bir ?ey bildirmiyor, dilekte bulunuyor.